“Desertu bat zeharkatu genuen arrakasta heldu arte; horrek demostratzen du indar handiko jendea ginela”

Zein kontzertu prestatzen ari zarete Arriagarako?
Gari: Asmoa Beste denbora batean disko berriaren aurkezpena egitea da. Orain urtebete elkartu egin ginen biok eta mahai gainean jarri genuen aukera hori, aurten Hertzainaken 35. urteurrena ospatuko dugulako. Ez du ezer esan nahi, baina, beste alde batetik, badu esanahi berezia. Diskoa grabatzen nenbilela, efemeride hori iritsi zen, hain justu. Horren harira, saio horren baitan zer edo zer asmatzea pentsatu genuen. Aspaldi ez gara Josu eta biok elkarrekin aritu, baina egin dugu zeozer inoiz. Gainera, oso gustuko dudan bikote formatuan, gitarra akustikoarekin eta soinuarekin. Horrela, aukera dugu Hertzainaken errepertorioari beste ukitu bat emateko. Ez da gaurreguneratzea, beste ukitu bat ematea baizik. Horrela planteatu genuen eta horixe da Arriagako kontzertuan aurkeztuko duguna.

Entseguekin ari zarete. Zer moduz?
Josu: Berarentzat niretzat baino errazagoa da. Bera behintzat martxan eta forman dagoen musikaria da. Ni, ostera, aspaldi ez naiz ibili horrelako kontuetan. Lagunartekoetan baino ez naiz ibiltzen, noizean behin, soinua hartu eta zarata apur bat ateratzen, inolako konpromisorik barik. Hau, baina, berezia da, disko berri baten aurkezpena delako, leku oso serio batean gainera. Beraz, ganoraz egin beharrekoa da. Saiatuko gara kunplitzen.

Zelan sortu da bion arteko elkarlana? Zelan sentitzen zarete?
Gari: Biok berriro elkartzea eszenatokian, berak idatzitako kantei haize berri bat emanda eta ahalik eta duintasun handienarekin, erronka txiki bat da. Bestalde, patuak horrela nahi izan duelako, nolabaiteko omenalditxo bat ere bada, kakotxen artean. Hau jada oso zahartuta dago eta [barrez].
Josu: Omenaldiarena entzunda…badakizu askotan zer gertatzen den. Orain arte lasai nengoen, baina kezkatzen hasi beharko naiz. Testamendua egiten hasiko naiz.

Gari, zelan planteatu duzu disko berria?
Gari: Azken urte hauetan, ni gustura sentitzeko espazio sonoro bat sortzen saiatu naiz. Gustura sentitu nahi izan dut, musika horrekin inguruan egitura erraz bat sortuta. Proiektuetan sartzeko indar handia behar dela sentitzen dugu gaur egun musikan gabiltzanok, gero etekin ez hain zabalak izateko. Hor ondo orekatu behar dira indarrak. Egitura sinple bat izatea garrantzitsua izan da, musikalki proiektua sendotzeko eta ofizioa garatzeko.

Datorren asteko kontzertuak zein egitura izango du?
Gari: Lehenik, azken bi diskoen errepertorio bat eskainiko dugu. Aspaldiko kanten errepasotxo bat ere egingo dugu. Bigarren partean, Hertzainaken errepertorioa izango dugu Josurekin. Ondoren, nire banda etorriko da.

35 urte atzera eginda, Hertzainaken sorreran zelakoak ziren sasoi hartako Gari eta Josu?
Josu: Gazteagoak ginen. Indarrez beteta. Garai oso ezberdin batean bizi ginen. Demokrazia estreinatu berria, desenkanto garaietan. Ez du zerikusirik gaurko munduarekin. Garai hartan, gauza asko ziren posible, gaur egun  pentsaezinak direnak. Oro har, jendearen filosofia oso ezberdina zen. Ilusio eta desenkanto artean genbiltzan. Eromen puntu bat geneukan askatasun estreinatu berri hartan. Oso ezberdinak ginen gu, eta orduko garaia ere oso ezberdina zen.
Gari: Nik azpimarratuko nuke, gehienbat, musikari moduan zenbat urte pasatu diren. Bestalde, sumatzen dudana da hainbat kanta eta kanta horien barruan hainbat esaldi eta ideia gaur egun ere bizirik daudela. Horregatik, abesti hauek jotzerakoan, defendatu egin daitezke. Beste formatu batean izan arren, hainbeste zaratarik gabe, indarra dute, askoz mantsoago jo arren.
Josu: Garai hartan, guk mundu perfektu bat nahi genuen eta, urteak pasatu arren, mundua oraindik ez da perfektua. Horregatik, garai hartako kezka eta aldarrikapen askok badute zentzua gaur egun ere.

80ko hamarkada hartan, zelan bizi zenuten letren sormen prozesua? Bazegoen filtro edo galbaherik? Gaur egun izango zenukete horren kezkarik?
Josu: Sasoi hartan, ez genuen zentsurarik. Zentsuraren amaiera zen eta geure burua ere ez genuen zentsuratzen. Esango nuke jendeak abestiei ematen zien interpretazioagatik arazo gehiago izango genituzkeela, letrek ziotenagatik baino. Garai hartan, gauza asko gertatzen zen. Guk kanta bat egin eta jendeak mezu hori bere esparrura bideratzen zuen. Gure kantu asko erabiliak izan ziren, eta, seguraski, erabilera hori oso zentsuratua izango zen orain. Bakean utzi arte eta Si vis pacem parabelum biolentziaren kontrako aldarrikapenak dira funtsean. Baina, askorentzat kontrako bidetik joan ziren.
Gari: Uste dut ez zirela hitzak bakarrik. Orokorrean, gure jarrera talde moduan zelakoa zen. Alde horretatik, oso talde zoroa zen. Indarrez beteta. Eta taldearen jarrera horrek eta gure izaera autokritikoak esandako hori janzten zuten.
Josu: Oso independenteak izan ginen, baina jendeak erabili egiten gintuen. Eta lerrokatu egiten gintuzten.
Gari: Hertzainaken arrakasta ikaragarria izan baitzen. Kontuan hartu behar da lehen diskoa kaleratu aurretik zein zen gure egunerokoa. Eguneroko oso latza bizi genuen. Eta, bat-batean, beste espazio batera pasatu ginen. Proiektuak eztanda itzela egin zuen, baina horrek ere bultzatu gintuen gure konpromisoa ehuneko ehunean betetzera. Eta horrek desgaste handia dakar nahitanahiez. Horrelako bola batean sartu ginen, non jendeak interpretatzen zituen gure kantak modu batean, eta gu horren kontra geunden, kontraren kontra. Eta beti jardun dugu jarrera horrekin.

Atzera begira, Hertzainakekoak sasoi onak eta latzak izan ziren?
Gari: Kontuan hartu Josuren eta bion artean hamar urteko aldea dagoela. Nik 18 urte nituen, eta garai horretan diferentzia nabarmena da. Euren bide pertsonala eta nirea ezberdinak ziren. Nirea askoz ere murritzagoa zen. Ni beste mundu batetik nentorren. Txokea ikaragarria izan zen. Taldearen dinamikan sartu nintzen, baina, egia esan, proiektuak eztanda egin zuenean oso gaizki sentitu nintzen. Oso ahul, ez nuelako ezer ulertzen. Ez zen nire proiektua. Sartu berria nintzen, eta, bat-batean, neu nintzen proiektu horren aurpegia. Ez nekien zer egin, ezta zer esan ere. Eta, horrelakoetan, erabaki oso txarrak hartzen dira. Horrek ondorioak ditu zure bizitzaren ibilbidean. Ondorio horiek baztertzea ez da erraza. Sufrimendua alde horretatik sentitu nuen. Hala ere, egia da gaur egun, distantziarekin begiratuta, kapaza naizela Josurekin elkartu eta kanta hauekin disfrutatzeko.

Garik dioenez, taldea sortuta zegoen bera sartu zenean. Zelan fitxatu zenuten?
Txanpi bateria-jotzailea sartu zen, eta erdi legazpiarra zen. Gari Legazpian bizi zen sasoi hartan. Xabier Montoiarekin desadostasunak izan genituen, eta, taldea utzi zuenean, tarte batean kantari barik gelditu ginen. Txanpik esan zigun bazela mutil lotsabako eta ausart bat Legazpian. Gene eta biok bere kontzertu batera joan ginen. Ziper taldean jotzen zuen Garik. Han ibili ginen, bere kontzertua hankaz gora jarri nahian, txistuka, probokatzeko asmoz, zelakoa zen ikusteko. Gure martxa aguantatuko zuen jakin nahi genuen. Berarekin probatzea erabaki genuen, baina baldintza batzuk bete behar zituela esan genion. Horien artean, Gasteizera bizitzera etortzea.
Gari: Baldintza gogorragoak ere izan ziren [barrez]
Josu: Putakume hutsak ginen sasoi hartan. Ez genuen ezer eskaintzen, baina eskatu bai. Dena exigitzen genuen, balizko esperantza bat zegoelako egunen batean egundoko taldea izango ginela. Baina ez zegoen hori demostratzeko modurik, eta, hala ere, dena eskatzen genuen. Azkenean, onartu egin zuen proposamena. Zer edo zer ikusiko zuen ideia horretan.

Taldearen arrakastaren eztanda gertatu arte, zelan bizi zineten?
Josu: Gu miserable kuadrilla bat ginen. Ez genuen lanik. Ia karitate publikotik bizi ginen. Lagun mordo batek laguntzen zigun. Batzuek bazkaltzera gonbidatzen gintuzten noizean behin. Beste batzuek edariak eta drogak dohainik ematen zizkiguten. Ni horrela bizi izan nintzen lau urte, eta Gariri ere bi edo hiru urte tokatu zitzaizkion. Hertzainaken, desertu bat zeharkatu genuen arrakasta heldu arte. Horrek demostratzen du benetan indar handiko jendea ginela. Ez zen erraza izan gainditu genuena gainditzea.
Gari: Lehengo batean, mutil batek Eskorbutoren argazki bat erakutsi zidan, bera oso zalea zelako. Eskorbutokoak nire adinekoak ziren. Nire taldekideak, aldiz, askoz ere helduagoak ziren. Eurekin hainbat kontzertutan jo genuen. Ni euren adinekoa izanik, hauekin alderatuta oso ume ikusten nituen. Josu eta hauen ingurua Gasteizen oso erradikala zen zentzu askotan. Beraz, kontrastea nabarmena zen.

Nola erabaki zenuten zuen ibilbideari amaiera ematea?
Josu: Arrakastaren olatuan zortzi urte egon ginen, eta erabaki genuen gure historia osatuta zegoela. Batzuek beste gauza batzuk egin gura zituzten eta gure barne koherentziagatik ere bai. Amaiera naturala izan zen.