Entzumen-urritasuna oztopoa bilakatu daiteke zenbait neska
mutil eta haien familientzat. Sarritan noraezean sentitzen dira
familiak, ezjakitantasuna bilakatzen da bidelagun bakarra eta
erronkari aurre egiteko aukerak bilatzea da helburua. Bilaketa
honetan sortu zen Ulertuz elkartea, 1999an. Ulertuz elkarte
oso txikia da beste elkarte batzuekin alderatuta. Oso gutxi dira
eta familia bilakatu dira. Entzumen urritasuna duten haurrei
eta heuren familiei laguntzen diete. Ulertuz elkarlana da, hau
da, umeei laguntzea.
300 begi
150 haur inguru daude Ulertuz elkartean. Entzumen
urritasuna badute ere, begiak dituzte bidelagun. “Entzuten ez
dugunean begiekin ikusten dugu eta haurrek begiekin entzun
egiten dute. Txiki txikiak direnean dena begitzen ematen dute
denbora eta haiek mundua begietatik entzuten dute. Ez dakit
ondo azaltzen, zeozer berezia baita. Hori izaten da haien
mundua ulertzeko modua, dena begiratu: alde batera zein
bestera, gora zein behera.
Kontu handiz ibiltzen diren haurrak dira, oso independenteak
diren haurrak”, dio Berta Legarra Ulertuz elkarteko koordinatzaileak.
“Entzuten ez dugunean begiekin
ikusten dugu eta haurrek begiekin entzun egiten dute”.
Ulertzeko bidea
Haurrak jaiotzerakoan, kriba bat egiten diete entzumenean,
jaiotzen direnean zenbat entzuten duten jakiteko. Sarritan 2-4
hileko haurrak heltzen dira Ulertuz elkartera. “Familiek min
asko eta konfusioa sentitzen dute ez dakitelako zer egin bere
haurrak hain txikiak izanda gorrak direla esan diotelako.
Guregana heltzerakoan, familiek sostengu bat bezalakoa
garela esaten dute. Azkenean, edozein zalantza izanda edo
gestioak egiteko gugana datozelako, eta gu hemendik zalantza
horiek argitzen saiatzen garelako” elarazi du Berta Legarrak.
Elkartea familiek bilatzen duten bidelaguna da. Izan ere,
eskolan bertan hainbat oztopo aurkitu ditzakete, edo
futboleko taldean, edota edozein eremu zein egoeratan.
Familiak ez dakite zer egin eta azkenean lehenengoko pauso
hori emateko haiengana joaten dira, eta elkartearen laguntza
oso beharrezkoa dela esaten dute, erronka gainditzeko lehen
pausu horiek emateko.
Laguntza beharra
Elkartea sostengua da familientzat, baina jendartearen sostengua
ere sentitu behar du elkarteak. Horretarako, bolondresen lana oso
garrantzitsua dela goraipaitzen dute Ulertuz elkartetik. Aisialdi
aldetik, bolondresekin lan egiten dute eta haientzat salbazioa direla
azpimarratzen dute; tailerrak bolondres gabe aurrera eramatea oso
zaila izango litzatekelako. Irteeretan edo udalekuetan esaterako bolondresak
joaten dira monitore bezala. “Laguntza beti eskertu egiten da, beraz
laguntzera datorrenari ateak zabaltzen dizkiogu”, diote elkartetik.
Ikusgaitzak ikusarazi
Jendarte honetan aurrera begira goaz, alboetara begiratu gabe, ingurukoak
entzun gabe… Eta egoera honetan sarritan pertsona asko uzten ditugu bidean.
Jendarteko hainbat pertsona ikusezinak bilakatzen dira. “Guk gehien bat uste
dugu garrantzitsuak garela haur hauek ikusgai egiten ditugulako. Azken batean,
anistazun desberdinak dituzten pertsonak ikusgai izatea nahi dugu. Zenbat gor
ikusten ditugu egunero kalean? Zenbat Sindrome de Down ikusten ditugu? Eta
autismoa dutenak? Hainbat gauza daude munduan ez ditugunak ikusten. Gure
lanaren parte bat hori da, ikusgaitzak ikusgai bihurtzea” adierazi du aisialdi
koordinatzaileak. Izan ere, ikusezinak dira askorentzat, baina oztopoak errealak
dira. Adibidez, klasean zaratak eta eserita dauden lekuak asko baldintzatzen du.
Lehenengo lerroetan arbela oso ondo ikusten dute eta hezitzailea gertu dute.
Atzealdean, berriz, ez da hau betetzen. Bestalde, kontuan hartu behar dira eskola
ordutegia eta askotariko klase-aldaketak ohartarazteko seinaleak. Seinale horiek
entzutezkoak ez ezik, ikusizkoak izan beharko lukete. Haiek, adibidez, haien
zentroan argi gorriak diuzte geletan eta hauek txirrinarekin konektatuta izaten dute.
Espazio komunei dagokionez (komunak, jantokiak, etab.) eta ikasgelek soinu eta
argi larrialdi abisuak izan beharko lituzketela aldarrikatzen dute, eta bigarrenek
kokapen ezin hobean egon behar dutela ikasleek ondo ikus ditzaten.
Ikasgela barneko argitasunari buruz, kontuan hartu beharreko gai
garrantzitsu bat, gorreria duten ikasleek argi eta garbi ikusi behar
dutela irakaslearen eta bere ikaskideen ahoa da (orain Covid-ak
ez du laguntzen), haien ezpainak irakurri ahal izateko eta, zeinu
hizkuntzaren erabiltzaileak egonez gero, interpretea ondo ikusi
ahal izateko. “Aldaketa dagoela gero eta nabariagoa da, eta
eskola batzuetan hezitzaileak mikrofono bat izaten du eta honetatik
zuzenean informazioa implante eta audifonoetara heltzen zaie, honek
haien heziketan asko laguntzen du, baina ez da beti hau gertatzen”
gaineratu du Legarrak.
Klasetik kanpo ere beste hainbat oztopo aurkitu ditzakete, aisialdian
esaterako. “Filmen barne- zein kanpo-ekintzetan, aldez aurretik, saiatu
beharko ginateke horiek, gutxienez, azpitituluak izaten, gorreria duten
ikasleek informazio gehiago biltzeko. YouTube-ko azpititulu automatikoek
informazioa gaizki ematen dute eta informazio asko galdu egiten da bidean”,
diote Ulertuz elkartetik.
Covidarekin borrokan
Pandemia kolpe handia izan da jendarte
osoarentzat, baina batzuentzat kolpea bikoitza izan
da. Gorren kasuan, hala izan da. Maskarak
beharrezkoak dira birusa ekiditzeko, baina oztopo
handia bilakatzen dira gorren egunerokotasunean.
Eskola eta erresidentzia askok, konfinamendutik
bueltan, deitu izan diete musuko gardenak non
eskuratu eta erosi daitezkeen galdetzeko. Bat
batean egoera berri batekin aurkitu izan dira eta
haurrek ezin dutela ulertu antzeman dute. Beraz,
gertukoek bai egiten dute hau aldatzeko eta
laguntzeko, baina orokorrean ez da asko ikusten
den interes bat. Baina oztopoa pandemiarekin
larritu den arren, gorrek hainbat zailtasun izan
dituzte lehenagotik ere, ezjakintasunaren ondorioz.
“Askotan galdetu digute haur gorrek zergatik joan
behar duten logopedarengana protesiak jarrita
baldin badituzte. Errealitatea ez da hori, ez da
protesiak jarri eta entzun, pozesua luzeagoa da.
Protesiak lagundu egiten dute, baina ez da belarri
bat eta tratamendu eta laguntza bat eman behar
zaie hauek zelan erabiltzen ikas dezaten. Orduan,
gizarteak gugatik zeozer egin du? Zeozer noski
baietz, baina gertukoak izaten dira sarri, gizarteak
ikusgaitzak bezala ditu haur hauek”, dio Legarrak.
“Protesiak lagundu egiten dute, baina ez dira
belarri bat”.
Ulertzeko griña
Jendarteak ezagutzen ahal ditu gorrak eta haien
oztopoak? Elkartearen esanetan ez, baina gertukoek
nonor alboan izanda ezagutzeko ahaleginak egiten
dituztela goraipatzen dute. Ez ahal genuke guztiok
egin beharko ahalegin hori? Azken batean, behar
hauek dituen nonor gertu dugunean zerbait egiten da
hori aldatzeko. Baina agertu arte ez dugu
erantzukizunik? “Gertu ez duenak bere arazoa ez dela
uste du eta ez duzu egoera hori bizitzen”, adierazi du
Legarrak. Modu berean, jendartearen enpatia eskatzen
dute. “Gure umeetaz gain gizarte osoa begiratuz
garrantzitsuena errespetua, arlo guztietan, dela eta
gauzak egiteko iniziatiba eta nahia izatea. Adibidez,
umeekin gaudela galderak egitea: ulertu nauzu? Ondo
entzun didazu? Nahi duzu aulkia mugitzea? Azkenean
errespetua eta gogoa izatea dira gakoak”, diote Ulertuz
elkartetik.
Sostengua eman eta elkartea ikusarazteko Durangon
informazioa emango da MARTXOAREN 3an: goizean,
Andra Mari eliza inguruan eta arratsaldean, Ezkurdi
plazan. Hurbildu zaitezte!