Iñigo Etxebarria nekazari iurretarraren baserria da leku hori, eta Etxebarriak berak egingo du bilketa. IK4-Azterlan zentroak gidatuko du esperientzia abendura arte, eta azken helburua etorkizunean finkatzea eta zabaltzea da, horretarako udala edota Amankomunazgoa inplikatuta. 700 ikasle dituen Kurutziagako jantokiak 100 kilo organiko sortzen baditu egunero, ikastetxe gehiagotara hedatuz gero batu ahal den kopurua itzela da. Orain arte alferrik galtzen izan den materia bat, lurraren ongarri bihurtzeko birziklatuta.
Etxebarriak egunero egingo du bilketa. Jantokiaren kanpo aldean utziko dizkiote ontziak. Gaur –astelehena– adibidez, dilistak eta kroketak jan dituzte ikasleek. Mikel Atutxa jantokiko arduradunak azaldu du proba pilotuaren eraginez ez dutela kasik ezer aldatu euren eguneroko lanean; lehen errefusako kontainerrera botatzen zuten materia organikoa, eta orain, ate alboan uzten dute. Guztia birziklatzen dute, eta hori antolatzeko, lau laguneko taldetan banatzen dituzte jardunak.
Menuaren arabera organiko kopurua aldatuko da. “Jogurta badago, guk birziklatzen dugu, beraz, postrearen arabera desberdina da batzen den organiko kopurua”, esplikatu du Atutxak.
40-60 tona urtero
Ikastetxeetako jantokietako organikoa onuragarria izango litzateke eskualdeko baserrietan, eta ideia horregatik hasi da parte hartzen proiektuan Etxebarria. “Urtero, 40-60 tona sats ekartzen dugu ortura”, esan du materia organiko eta mineralen premia erakusteko. “Zentzu horretan ere, autonomoak izatea lortu gura dugu honegaz guztiagaz, behar dugun ongarri guztia geuk sortzea”. Ortuaz aparte, oilaskoak eta txerriak era ekologikoan ekoizten ditu bere baserrian, eta organikoa txerriei jaten emateko ere erabili dezake.
Egitasmoa proba batetik harago badoa, bilketagaz diru sarrera bat ere lortuko lukete nekazariek. “Beste diru iturri bat etorriko balitz lana ordaintzearren, bada, oraindik eta hobeto”, dio iurretarrak.
Gastua aztertzea
Abenduan proba amaitu eta gero, ekimenak zelako gastua eduki duen aztertuko dute, Ander Areitioaurtena IK4-Azterlaneko ikerlariak dioenez. Eusko Jaurlaritzaren diru-laguntza dute. “Proiektu honegaz, gasolinan eta lan denboran zelako kostua daukan kalkulatuko dugu batez ere”. Horrela, balizko zerbitzu finko bat zenbat kostatuko litzatekeen jakingo dute. Areitioaurtenaren ustez, ohiko enpresa bat baino merkeagoa izatea da aurreikuspena, gertutasunagatik. Garbikerrek errefusa tona 90 eurotan kobratzen dio udalari, eta horri bilketa eta garraio gastua gehitu behar zaio.
Areitioaurtenak argi du proiektua hondakin sortzaile handiekin garatu behar dela, denbora eta gastuaren abantailagatik. “Nekazariak bere lana du, eta hau gehigarri bat litzateke. Eta etxerik etxe barik, leku gutxitan kantitate handia jasoko du”.
IK4-Azterlanen aholkuak
Instituzioek zerbitzua martxan jartzea erabakitzen badute, nekazarien elkarte bat sortu beharko da gestioa aurrera eramateko. IK4-Azterlanek ortuetan konpost guneak atontzeko aholku-gida bat landuko du, eta tramiteak egiteko beste gida bat ere bai. Gainera, udazkenean gaiagaz lotutako jardunaldiak antolatuko ditu, Areitioaurtenak aurreratu duenez.
Larrabetzun antzerako proiektu bat dago martxan, eta Usurbilen ere ezarri gura dute. Hurrengo geltokia Durangaldea izan daiteke.
Durangaldean 1.344 lagunek garatzen dute autokonpostajea
Amankomunazgoak 2014an ipini zuen martxan materia organikoa batzeko sistema, bosgarren kontainerraren eta aukonpostajearen bidez. Gaur egun, 1.344 lagun dira euren etxeetan konposta egiten dutenak, gero materia organiko hori lurraren ongarri lez erabiltzeko. Batez ere baserrietan edota lurren bat duten etxeetan garatzen dute autokonpostaje sistema hori. Ikastetxeetan organikoa batzeko ideia berriagaz bezala, urterik urte hedatzen joan den kanpaina izan da Amankomunazgoak gidatu duena. Dagoeneko zortzi dira parte hartzen duten herriak, eskualdeko zabor bilketa sistema barruan daudenak hain zuzen: Abadiño, Atxondo, Elorrio, Garai, Iurreta, Izurtza, Mañaria eta Zaldibar. Kontainer marroiari dagokionez, guztira, 3.656 etxetan birziklatzen dute organikoa. Hala ere, Amankomunazgoaren ustez, beharrezkoa da parte-hartzaileen kopurua handitzea. Izan ere, organikoa oraindik %1,05 da, soilik, batzen den hondakinen artean. Ekimenean parte hartu gura dutenek, 94 623 25 22 telefonoan eman ahal dute izena. Durangok aparte gestionatzen du zabor bilketa sistema, eta aurten hasi gura du organikoa batzen. Zornotzan, Mallabian eta Otxandion hasita daude. Berrizek ere organikoa etxerik etxe zein ontzietan batzeko proiektua du 2012tik.
|
